motto 2000: "Tam, gdzie kończy się asfalt"

W 2000 roku po raz pierwszy zorganizowaliśmy tygodniowy rajd miłośników komunikacji zbiorowej na terenie dawnego województwa katowickiego (czyli obszarze działania byłego WPK Katowice)...

Impreza autobusowa rozpoczęła się bardzo wcześnie, bo już o ósmej rano, co od wielu uczestników wymagało znacznie wcześniejszego wstania, aniżeli zwyczajowo przyjęte. Na pierwszy ogień poszła bardzo klimatyczna linia 180. Linia ta jest linią o największej liczbie wariantów alternatywnych w GOPie, których liczba w porywach osiąga wartość dwucyfrową (zależnie od sposobu liczenia). Podczas pierwszego etapu przejażdżki, tj. na odcinku Tarnowskie Góry - Strzybnica przez Opatowice, w autobusie jeszcze jechało trochę pasażerów, z każdą chwilą jednak ubywało nam towarzyszy podróży, za Miedarami liczba pasażerów nie związanych z naszą wyprawą nie przekraczała trzech. Kolejno minęliśmy takie miejscowości, jak Połomia, Jasiona, Wojska, przeplatane polami i lasami, w końcu dojechaliśmy do Wielowsi. Już na tym odcinku dało się zauważyć, że poza dworcami autobusowymi w Tarnowskich Górach i w Piekarach Śląskich wszystkie przystanki sieci MZKP mają status "na żądanie". Ludność tubylcza jest wyszkolona na tyle, że machanie ręką w kierunku pionowym oznacza, jak zwykle, znak do zatrzymania autobusu, jednak nowością jest machanie poziome, oznaczające: "jedź dalej!". Na wąskim odcinku drogi do Świniowic mijaliśmy się z samochodem zaliczając po raz pierwszy tego dnia pobocze. W końcu dojechaliśmy do Tworoga, ostatni etap podróży stanowiąc 100 % pasażerów autobusu. Po opuszczeniu żółtego Jelcza Ampexu piechotą wróciliśmy do przystanku przy dworcu kolejowym w Tworogu, skąd Jelcz M11 (PKM Świerklaniec #2689) zabrał nas do Krupskiego Młyna. Droga do przystanku o swojskiej nazwie "Restauracja Słoneczna" i z powrotem jest niezwykle malownicza, jedynym, co psuje klimat, jest całkiem niezła nawierzchnia, na której był nawet biały pas na środku. Autobusem tym pojechaliśmy z powrotem aż do Tarnowskich Gór. Kontynuowaliśmy naszą podróż linią dla niepełnosprawnych 780. Na dowód tego obsługujący ją Jelcz M11 miał na tablicy kierunkowej nawet specjalny symbol. Autobus #2690 dowiózł nas do Świerklańca, gdzie po chwili z zajezdni wyjechał Ikarus 260 #1464 na trasę linii 179 do Mierzęcic. Ciekawostką było to, że w kabinie kierowcy przebywały aż cztery osoby, zaś tajemnicza szmata pomiędzy siedzeniami ukrywała... konewkę! Przejazd linią dostarczył nam niezapomnianych wrażeń. W końcu dojechaliśmy do dworca kolejowego Mierzęcice Zawierciańskie. Ogólne wrażenie jest bardzo przygnębiające i smutne - puste, rozpadające się budynki, odrapane ściany... Autobus, którym przyjechaliśmy, zawracał na prawdziwym autobusowym trójkącie manewrowym! W Mierzęcicach mieliśmy chwilę wytchnienia, bowiem do odjazdu naszego autobusu było ponad 20 minut. W międzyczasie w bardziej cywilizowane regiony pomknęły: 17 (Jelcz M11) i 225-1 (krótki Ikarus, którego drzwi pomalowane były w iście indiańskie ornamenty). Kiedy nadeszła pora odjazdu, wszystkich poza "odpowiedzialnym" w błąd wprowadziły dwa piękne, czerwone Jelcze mknące w stronę magazynów GS i Zendka, przy czym nasz czerwony Jelcz nadjechał z drugiej strony. Linią 105 pojechaliśmy do Piekar Śląskich realizując po drodze wjazd kieszeniowy do Najdziszowa. Jadąc przez Nową Wieś do wjazdu na chodnik zmusiła nas mijanka z potężnym kombajnem rolniczym, który wzbudził nasz zachwyt czerwonym, komunikacyjnym kolorem i brakiem reklam. Linią 105 przejechaliśmy tranzytem przez obszar KZK GOP. Na Osiedlu Wieczorka przesiedliśmy się na autobus 192, pierwszy raz jechaliśmy przegubem. Był to oczywiście Ikarus 280.26 o bocznym numerze #1439 w zabójczo zielonym kolorze, którym udaliśmy się ponownie do serca MZKP. Tam wsiedliśmy w IK260, który miał jeszcze pełno śladów żywotności w Krakowie, tymczasem jednak pomknął rączo w kierunku Zbrosławic. Linia 134 jest obsługiwana prawdopodobnie na stałe przez ten autobus, który jeszcze niedawno był... pistacjowy! Przyjechaliśmy do Zbrosławic i byliśmy juz bardzo zmęczeni, ale najlepsze było wciąż przed nami. Po paru minutach zjawił się na przystanku Jelcz L11.2 firmy Tadeusz Rzemyk i ruszyliśmy na podbój linii 191. Niesamowitym przeżyciem była jazda autobusem po niewybudowanej drodze! Wentylacja dolna pozwalała bardzo dokładnie poznać walory trasy, a mocowanie kasowników... zwiększało opory powietrza. Ale trasa przez Księży Las była bardzo malownicza i takie szczegóły tylko dodawały jej pikanterii. Po powrocie do Tarnowskich Gór rychło wpakowaliśmy się do prywatnego Ikarusa 260 (też ex-Kraków) obsługującego linię 614, którą pojechaliśmy do Miasteczka Śląskiego. Akurat na miejscu okazało się, że za chwile odjeżdża pociąg GKW, dlatego też wybraliśmy właśnie tę możliwość powrotu do Tarnowskich Gór. Z dworca wąskotorówki na dworzec autobusowy podjechaliśmy sobie Ikarusem 260, by już po chwili siedzieć w najmłodszym tego dnia autobusie - Jelczu 120M #1414 na linii 5. Tą linią pojechaliśmy do Katowic. W autobusie część uczestników imprezy zasypiała co chwila. W sumie nie ma co się dziwić - jeździliśmy łącznie przez prawie 11 godzin i zrobiliśmy grubo ponad 200 kilometrów...

HANYSBURG WEST 2000
(środa, 23 sierpnia 2000)

W środę byliśmy już trochę zmęczeni po maratonie tarnogórskim - stwierdziliśmy więc, że dopuszczamy modyfikacje (czytaj: skróty) w planie wycieczki, jeżeli taka będzie wola większości...
Ruszyliśmy o 9.02 z dworca PKP w Gliwicach, w kierunku Wójtowej Wsi. Począwszy od przystanku Gliwice Kościuszki podróżowaliśmy czterowagonowym pociągiem 105Na (639+640+556+557). Na Wójtowej Wsi zaowocowało to oczywiście opóźnieniem wycieczki (sesja zdjęciowa manewrów). Podobnie było pod zajezdnią w Gliwicach, gdzie do ściągania wyjechał wagon 4N-18. Po dotarciu do Zabrza, wybraliśmy się do Mikulczyc. Tam (jak zwykle na stacji-niestety praktycznie zamarłej) zdjęcie pamiątkowe...
Po wyczyszczeniu tylnej szyby (dla celów "videorejestracji") ruszyliśmy na Makoszowy. Stąd wróciliśmy do centrum Zabrza, gdzie dokumentowaliśmy czerwone składy 2*105Na (gliwicki i bytomski) na pętli pod dworcem, która wybitnie przeszkadza radnym w stworzeniu deptaka z palmami... Pełni wrażeń (linia 3 i pętla dworcowa 5 były właściwie podstawowym celem wycieczki) pojechaliśmy przez pętlę Lompy na nasze ulubione Chebzie. Tam wsiedliśmy do 17, którą dotarliśmy do Chorzowa, gdzie o 14.25 zakończyliśmy dzień trzeci.

OLKUSZ 2000
(czwartek, 24 sierpnia 2000)

Tego dnia spotkaliśmy się wyjątkowo późno - impreza rozpoczęła się parę minut po godzinie jedenastej. Pierwszym autobusem, którym jechaliśmy, był kremowo-czerwono-kremowy Jelcz M11 #2653 na linii 475. Wnętrze autobusu miało wiele oznak świetności z czasów Wojewódzkiego Przedsiębiorstwa Komunikacyjnego, m.in. kod binarny na kabinie kierowcy. Na ulicy 20-tu Straconych uwagę naszą przykuł laminak komunikacji miejskiej PKS! Po paru minutach autobus był już w Bogucinie Dużym. Za centalnym skrzyżowaniem wsi był tak wielki spadek drogi, że mieliśmy wrażenie, jabyśmy frunęli. Po przejechaniu Bogucina Dużego i Małego rozpostarła się przed nami panorama Olkusza - i znów byliśmy przy S-Samie. Kolejną linią było 470 - jedna z bardziej klimatycznych. O ile poprzedni przejazd trwał niespełna 25 minut, tak teraz pełne kółko zajeło nam ponad półtorej godziny! Po drodze atrakcji co niemiara - Góra Pomorzańska, Pomorzany, malownicza droga łącząca Olkusz z Kluczami, prawdziwy autobusowy jednotor (sic!) i to najważniejsze - Hucisko. Udało nam się namówić kierowcę na fotostop, bo miejsce to zaiste jest niezwykłe, bowiem rzadko zdarza się fizyczny koniec trakcji autobusowej. Tak, stamtąd autobus już nie ma dokąd jechać, ślepa pętla! Oczywiście po drodze mogliśmy podziwiać wspaniałe krajobrazy - lasy, łąki, pola, wioski... A cała trasa upstrzona czerwono-żółtymi "anarchiami" i "pacyfistycznymi" laminatami. Linię 470 zwiedziliśmy przy użyciu przegubowego Ikarusa 280, który utkwił w naszej pamięci jako 880 z uwagi na pomyłkę zakładów w Mikołowie, autobus ten miał nieco inne wnętrze i miał aż 48 miejsc siedzących. Po przyjeździe do Olkusza wpakowaliśmy się w kolejnego przeguba - tym razem był to #1561, czyli "wisienka"! Polechaliśmy nim na podbój wschodnich rubieży podolkusiej sieci - do Osieka i Zedermana na linii 453. Pod OFNE kierowca pomylił się i uczestniczyliśmy w manewrze cofania przegubem z pasażerami, a ja dodatkowo załapałem się na pomocnika przy kierowaniu w tył. Dzikiej radości dostarczył uczestnikom wyjazd owym Ikiem w Zedermanie w lewo z podporządkowanej na DK-4, zwłaszcza, że najbliższe światła są... w Krakowie. Po ponownym przybyciu na dworzec pod S-Samem powzięliśmy decyzję o zmianie programu i zamieniliśmy linie 462 na 463, obsługiwaną przez gimbus "As", czyli Jelcza L090. Pojechaliśmy poprzez Bolesław, Ujków Nowy, Małobądz i Krzykawkę do Sławkowa, gdzie na rynku zakończyła się nasza wycieczka.

TYCHY 2000
(piątek, 25 sierpnia 2000)

Kolejnym dniem "WPKowca" był piątek. Tego dnia postanowiliśmy zwiedzić południowe rubieże naszej aglomeracji. Rozpoczęliśmy na dworcu w Katowicach, gdzie na stanowisko odjazdowe w kierunku Mikołowa podjechał bardzo "miejski" autobus, czyli turystyczny Autosan H9-21 oczywiście z drzwiami na zwykłą klamkę, na linii 810. Tym wehikułem (wyposażonym oczywiście w kasowniki Rączki i Gąsiora :)) podążyliśmy do Mikołowa. Na dworcu autobusowym w tym zacnym mieście odkryliśmy ślady dawnej dyspozytorni WPK, którą oczywiście uwieczniliśmy na zdjęciu. Obecnie w części dawnej dyspozytorni mieści się kolektura biletowa MZK Tychy, natomiast pozostałą część stanowi toaleta dla kierowców PKM Tychy. Po chwili podjechał piękny, czerwony Ikarus 280 na linii 29, którym pomknęliśmy do pętli Łaziska Górne Kopanina. Po drodze urzekły nas niezwykle industrialne klimaty ogromnych urządzeń w Hucie Łaziska. Na pętli w Kopaninie ciekawostka - kilkanaście kilometrów od zajezdni odbyła się podmiana dwóch Ikarusów 280 na linii 29! Ten, którym przyjechaliśmy zjechał do zajezdni, natomiast w dalszą drogę do Łazisk Średnich wyruszył inny hungar.
Nasza gromadka wsiadła natomiast do Jelcza 120M/2 zasilanego gazem LPG i wśród niezwykle głośnych dźwięków "ekologicznego" silnika udała się z powrotem do Mikołowa, tym razem przez Łaziska Dolne.
W Mikołowie zjawiliśmy znów na głównym dworcu autobusowym i oczekiwaliśmy przyjazdu autobusu linii 245. Po chwili na przystanek podjechał niezwykły Ikarus 260. Nie miał on tylnych drzwi, posiadał oryginalne DDR-owskie siedzenia (w tym pod tylną ścianą cały rząd 5 siedzeń), ponadto półeczki na bagaż podręczny i zasłonki w oknach! Takim cudem dysponuje PKM Tychy, który obsługuję tę linię, a ten autobus jest jedynym który na niej jeździ. Podróż tym niezwykłym autobusem była bardzo ciekawa. Na przystanku Reta Auchan stoi bowiem monstrualnych rozmiarów słupek przystankowy KZK GOP. Powierzchnia znaku jest prawie 2 razy większa od zwykłego. Stojący obok słupek MZK Tychy wygląda przy nim bardzo niepozornie. Dalej autobus wiózł nas polną ścieżką między dwoma osiedlami domków jednorodzinnych, później zakręt 180st. i jednocześnie przejazd kolejowy, następnie powitało nas znajome logo Alstomu (na fabryce transformatorów) i po kilkudziesięciu minutach pojawiliśmy się z powrotem na dworcu w Mikołowie (gdyż jest to linia okrężna). Stamtąd szybko przedostaliśmy się do Tychów i zmieliśmy trakcję - przesiedliśmy się do trolejbusu. Trolejbusem zwiedziliśmy kawałek miasta, a potem postanowiliśmy zafundować sobie spacerek ulicą Jana Pawła II, nad którą o mały włos nie zawisła trakcja trolejbusowa - podziwialiśmy stojące samotnie słupy trakcyjne. Pamiątkowe zdjęcie zrobiliśmy na peronie dworca Tychy Miasto - kiedyś odjeżdżało tam 67 pociągów dziennie, a dziś stacja świeci pustkami (marne 4 pary pociągów z mizerną frekwencją). Zaskoczyło nas jednak, że na stacji czynna jest kasa biletowa. Wprawdzie tylko w dni robocze do 16, ale jednak. Miła pani kasjerka przybiła nam pamiątkową pieczątkę z nazwą stacji. Wycieczka zbliżała się ku końcowi, więc wsiedliśmy do autobusu linii 36 w kierunku Piotrowic. Z Piotrowic podjechaliśmy do Ochojca, gdzie mieliśmy nadzieję zastać jedyny w swoim rodzaju samochód Nysa 522 kursujący na regularnej linii autobusowej KZK GOP o oznaczeniu MB. Jednak tak się nie stało. Na przystanek podjechał zwykły mercedesowski minibus. Nasza rozpacz nie miała końca. Całą drogę do Murcek zastanawialiśmy się co się stało. Na Rynku w Murckach nie wytrzymaliśmy: "Gdzie jest Nyska?!?" padło pytanie skierowane do kierowcy. Ten ze strachem w oczach (widząc nasze służbowe czapki i słysząc dziwne rozmowy podczas jazdy) odpowiedział, że niestety piękna Nyska została zezłomowana i zamiast niej na tę trasę zawitał powiew nowoczesności, czyli wspomiany minibus Mercedes. Z Murcek czas było już wracać do Katowic. Cóż jednak począć, skoro na przystanku rozkładu jazdy nie sposób było uświadczyć. Uzbrojeni w wiedzę, że autobus linii 673 którym zamierzaliśmy pojechać jeździ o tej porze przynajmniej co godzinę, postanowiliśmy czekać. Po chwili jednak rozpętała się ulewa - na szczęście wiata była na swoim miejscu. Podczas dłużącego się oczekiwania, nasz towarzysz podróży próbował zasiać w nas ziarno wątpliwości twierdząc, że ten autobus tego przystanku nie obsługuje i należy iść (w deszczu oczywiście) na inny przystanek oddalony od tego na którym staliśmy o jakiś kilometr. Na szczęście nikt go nie posłuchał, gdyż po paru minutach przyjechał katowicki Jelcz M11, którym dojechaliśmy do przystanku Katowice Mickiewicza, gdzie impreza została zakończona.

HANYSBURG OST 2000
(sobota, 26 sierpnia 2000)

Sobota była przeznaczona na ukoronowanie imprezy - zaplanowaliśmy więc tego dnia przejazd wagonem N na linii 38. Po tygodniowych doświadczeniach postanowiliśmy jednak program rozbudować o przejazd wąskotorówką do Siemianowic... Podróż rozpoczęliśmy więc wcześnie, o 6.56 odjeżdżając tramwajem linii 7 do Bytomia spod dworca PKP w Katowicach. Tam udaliśmy się na przystanek Górnośląskich Kolei Wąskotorowych - Bytom Wąsk., skąd ruszyliśmy do stacji Siemianowice Śląskie Rychter. Pogoda trochę się popsuła (zrobiło się zimno), ale mimo to w Siemianowicach na pociąg czekało wielu ludzi. Po powrocie nie omieszkaliśmy zrobić sobie zdjęcia pamiątkowego...
Po wyjściu z dworca udaliśmy się na przystanek Bytom Batorego w oczekiwaniu na pociąg 381. Z daleka zostaliśmy rozpoznani przez obsługę, która zadała nam następujące pytanie: "Znowu jakiś ślub organizujecie ?" Z fasonem dojechaliśmy wagonem N-954 na ulicę Piekarską. Po odbyciu standardowej podróży do Stacji Ruchu i z powrotem zrobiliśmy sobie podsumowujące całą imprezę zdjęcie pamiątkowe.

Po powrocie na Plac Sikorskiego postanowiliśmy zbadać funkcjonowanie autubusów "za tramwaj", organizowanych przez KZK GOP. Pojechaliśmy Jelczem na linii 6T do Chorzowa, potem DABem linii 11T do Chebzia. Tam mieliśmy okazję wysłuchać narzekań pasażerów na organizację komunikacji zastępczej (tramwaj co 14 minut zastąpiono autobusem co 28), po czym wróciliśmy tramwajem linii 9 i 17 do Chorzowa na Rynek. O 13.55 zakończyliśmy tygodniowy rajd.

PODSUMOWANIE

W trakcie tygodniowego rajdu Wielotrakcyjni Pasjonaci Komunikacji podróżowali po terenie konurbacji:
- pociągiem - w PN, WT, ŚR i CZ;
- kolejką wąskotorową - we WT i SB;
- tramwajem - w PN, ŚR i SB;
- trolejbusem - w PT;
- autobusem - we WT, CZ, PT i SB;
- mikrobusem - w PT;
- gimbusem - w CZ.

Doświadczenia z pierwszego rajdu Wielotrakcyjnych Pasjonatów Komunikacji przekonały nas o celowości organizacji tego typu imprez, pomimo niskiej frekwencji. Zgodnie uznaliśmy, że program był zbyt napięty, a jednocześnie trasy tramwajowe dobrze znane - co doprowadziło do rezygnacji z dużych fragmentów planowanych przejazdów w środę i sobotę. Zabrakło nam z kolei przejazdu w nocy.

W związku z tym uznaliśmy, że kolejne rajdy z cyklu WPK będziemy organizować w oparciu o najlepsze wzory - Tarnowskie Góry 2000 i Olkusz 2000, opracowane przez kol. Bartosza Mazura. Jednocześnie zmienimy nieco czas imprez: dzienne przejazdy w środę i czwartek zastąpimy nocnym ze środy na czwartek, przez co zyskamy czas na odpoczynek.

Zapraszamy na WPK 2001!

Relację przygotowali: Bartosz Mazur (Tarnowskie Góry, Olkusz), Bogusław Molecki (Gorolowice, Hanysburg West, Hanysburg Ost), Jakub Jackiewicz (Tychy).